Το μέλασμα και πώς να… μην το αποκτήσετε.

Δευτέρα, 20 Ιουλίου 2020 Λένα Ιωαννίδου	ΠΡΟΣΩΠΟ

Το μέλασμα είναι μια πολύ συνηθισμένη διαταραχή μελάγχρωσης του δέρματος. Τα αίτια που το προκαλούν δεν είναι απολύτως κατανοητά. Αυτό που είναι απλά γνωστό είναι ότι οι εντοπισμένες καφέ-γκρι πανάδες που σχηματίζονται στο πρόσωπο, οφείλονται στην υπερπαραγωγή μελανίνης . Η παραγωγή αυτής της χρωστικής ουσίας από τα μελανινοκύτταρα, που ζουν στο χόριο του δέρματος, είναι μια σύνθετη βιοχημική διαδικασία- ενεργό ρόλο παίζουν πρωτεΐνες, ένζυμα και ορμόνες- γι αυτό και η αντιμετώπιση του μελάσματος είναι ένας σύνθετος γρίφος…

Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, η μελανίνη οργανώνεται σε μελανοσώματα τα οποία μετακινούνται προς την επιφάνεια και εκεί διαχέονται ομοιόμορφα δίνοντας χρώμα στην επιδερμίδα και δημιουργώντας ένα φυσικό φίλτρο προστασίας που απορροφά τις ακτίνες UV μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος και παρέχοντας προστασία από τη φωτογήρανση. Το απόθεμα μελανίνης όμως που διατηρούμε στα κύτταρά μας σαν «κεφάλαιο», αλλά και ο τρόπος που το διαθέτουμε, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες: από τη γενετική κληρονομιά μας, από το ποσοστό ηλιακής ακτινοβολίας που δεχόμαστε, από τα φάρμακα που τυχόν παίρνουμε, από τις ασθένειες από τις οποίες πάσχουμε και από τις ορμονικές μεταβολές που παρατηρούνται στη διάρκεια της ζωής μας.

Πανάδες και κηλίδες: κι όμως δεν είναι το ίδιο

Σε πολλά άρθρα που διαβάζουμε -ή ...γράφουμε-, οι λέξεις κηλίδες και πανάδες αναφέρονται ως συνώνυμες. Δεν περιγράφουν όμως ακριβώς την ίδια βλάβη. Διαφέρουν μεταξύ τους και ως προς τα αίτια και ως προς την εμφάνιση...

Οι κηλίδες είναι μεμονωμένες υπερμελαγχρώσεις, χαρακτηριστικό σημάδι φωτογήρανσης, οι οποίες εμφανίζονται στο πρόσωπο και στο σώμα. Έχουν μικρή διάμετρο (μοιάζουν με τις φακίδες) και σχηματίζονται κυρίως λόγω της υπερβολικής έκθεσης της επιδερμίδας στον ήλιο. Μπορεί επίσης να είναι κατάλοιπα από ουλές ακμής, να οφείλονται σε υπερβολική ή λανθασμένη εφαρμογή θεραπειών χημικού peeling ή να προκαλούνται έπειτα από αντίδραση του δέρματος σε φωτοτοξικά συστατικά (π.χ. στα αιθέρια έλαια ορισμένων εσπεριδοειδών που περιέχονται σε αρώματα) κατά τους θερινούς μήνες.

Το μέλασμα μοιάζει περισσότερο με «μπάλωμα» με ασαφή όρια και συμμετρική κατανομή-αν εμφανιστεί στη μία πλευρά του προσώπου, πιθανότατα θα εμφανιστεί και στην άλλη. Το μέγεθός του μπορεί να κυμαίνεται από μικρή πανάδα (όσο ένα σεντ), μέχρι µια μεγάλη σκιά που καλύπτει ένα εκτεταμένο τμήμα του προσώπου. Το μέλασμα έχει ανοικτό ή σκούρο καστανό χρώμα όταν η συγκέντρωση μελανίνης είναι επιφανειακή και γκριζωπό, όταν είναι βαθύτερη (στο χόριο). Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η δημιουργία του οφείλεται κυρίως στην αλληλεπίδραση των οιστρογόνων με διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες- για παράδειγμα, ο ήλιος επιδεινώνει το μέλασμα, αλλά δεν το προκαλεί . Ενώ όμως οι κηλίδες του ήλιου μπορούν να προληφθούν με τη συστηματική χρήση αντηλιακών προϊόντων και να αντιμετωπιστούν με επιτυχία, το μέλασμα , στις περισσότερες περιπτώσεις, ούτε προλαμβάνεται ούτε σβήνει εύκολα…

Μέλασμα: δεν προτιμά μόνο τις εγκυμονούσες

Συχνά ταυτίζουμε το μέλασμα με τη λεγόμενη «μάσκα της εγκυμοσύνης» , τους σκουρόχρωμους λεκέδες που εμφανίζονται στη διάρκεια της κύησης, συνήθως στην περιοχή γύρω από τα μάτια, στο μέτωπο, στα πλάγια των ζυγωματικών, στο πάνω χείλος και στο πιγούνι. Όμως το μέλασμα είναι άλλο ένα πρόβλημα «γένους θηλυκού» –όπως και με την κυτταρίτιδα, προτιμά τις γυναίκες σε ποσοστό 90%...- το οποίο μπορεί να επηρεάσει κάθε γυναίκα που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία, από 20-40 ετών- αν και δεν αποκλείονται μικρότερες ή μεγαλύτερες ηλικίες. Ας δούμε λοιπόν ποιοι παράγοντες, ευνοούν τον σχηματισμό του.

Ορμόνες- Εγκυμοσύνη-Αντισύλληψη: Εφόσον το μέλασμα συνδέεται με ορμονικές μεταβολές, η αύξηση των οιστρογόνων, της προγεστερόνης και της μελανινοτρόπου ορμόνης (MSH) κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης, προδιαθέτει στην εμφάνισή του. Ευτυχώς, η «μάσκα της εγκυμοσύνης» , συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό . Αντίστοιχα, η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη, είναι μια από τις συχνότερες αιτίες δημιουργίας μελάσματος , ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ευθύνεται για την επανεμφάνισή του, σε νέες μαμάδες, μήνες μετά από το τέλος του τοκετού και της γαλουχίας.Τέλος, οι θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνόπαυση, ευνοούν κι αυτές τη δημιουργία μελάσματος.

Φωτότυπος: Γυναίκες με σκουρόχρωμη, μεσογειακή επιδερμίδα (φωτότυποι 3 και 4 σύμφωνα με την κλίμακα Fitzpatrick) εμφανίζουν μέλασμα με μεγαλύτερη συχνότητα, πιθανώς επειδή έχουν περισσότερα ενεργά μελανινοκύτταρα (διεγείρονται ευκολότερα) από τις γυναίκες με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα .

Γενετική προδιάθεση: Γυναίκες με ιστορικό μελάσματος στην οικογένειά τους κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν και αυτές (υπολογίζεται ότι το 30% των περιπτώσεων συνδέονται γενετικούς παράγοντες). Σήμερα, μετά την αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος γίνονται έρευνες εντοπισμού των γονιδίων που πιθανώς σχετίζονται με την εμφάνιση του μελάσματος –για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι ένα γονίδιο (το Η19) παρουσιάζει μειωμένη έκφραση σε άτομα με μέλασμα, με αποτέλεσμα την αύξηση της δραστηριότητας της τυροσινάσης (το ένζυμο καταλύτης για τον σχηματισμό μελανίνης) , ιδιαίτερα όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι αυξημένα.

Θυρεοειδής: Σύμφωνα με μελέτες, η πιθανότητα εμφάνισης μελάσματος μπορεί ακόμα και να τετραπλασιαστεί σε άτομα με διαταραχές του θυρεοειδούς.

Στρες. Σε καταστάσεις στρες, παρατηρείται αύξηση ορισμένων ορμονών, όπως για παράδειγμα της αδρενοκορτικοτρόπου ορμόνης, η οποία μπορεί με τη σειρά της να αυξήσει την παραγωγή μελανίνης. Μάλιστα έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αιφνίδιας εμφάνισης μελάσματος, μετά από έντονο ψυχικό στρες που συνδέονται με την απελευθέρωση της μελανινοτρόπου ορμόνης ( MSH) .

Τι μπορούμε να κάνουμε

Το μέλασμα, όπως είδαμε, ούτε προλαμβάνεται ούτε εξαλείφεται εύκολα . Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποφύγουμε κάποιους από τους παράγοντες που πυροδοτούν την εμφάνισή του ή το επιδεινώνουν .

Ήλιος. Μολονότι το μέλασμα δεν συνδέεται άμεσα με την υπεριώδη ακτινοβολία η υπερβολική και μακροχρόνια έκθεση της επιδερμίδας στον ήλιο επιδεινώνει τη βλάβη αυξάνοντας την παραγωγή μελανίνης. Για μια ακόμα φορά λοιπόν, η αντηλιακή προστασία, χειμώνα καλοκαίρι, είναι άκρως απαραίτητη.

Χάπι. Αν έχετε σκουρόχρωμη επιδερμίδα ή έχετε προδιάθεση για πανάδες, ίσως είναι προτιμότερο να επιλέξετε έναν άλλο τρόπο αντισύλληψης .

Διατροφή. Αποφύγετε τροφές με υψηλά επίπεδα οιστρογόνων όπως είναι η σόγια, η ζάχαρη, οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες, τα γαλακτοκομικά και το κρέας, οι οποίες ενδέχεται να επιδεινώσουν το μέλασμα. Εντάξτε στο διαιτολόγιο σας τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και προβιοτικά, που βοηθούν στο μεταβολισμό των οιστρογόνων και σταυρανθή που δεσμεύουν την περίσσεια οιστρογόνων.

Αποτρίχωση. Αν έχετε ήδη μέλασμα, αποφύγετε τη χρήση κεριού για την αποτρίχωση του προσώπου, ιδιαίτερα στην περιοχή του πάνω χείλους. Υπάρχει περίπτωση να ερεθίσει την επιδερμίδα και να προκαλέσει φλεγμονή κάνοντας την πανάδα να δείχνει ακόμα πιο σκούρα.

Στο ίδιο μήκος κύματος με την επιδερμίδα του προσώπου οι ανάγκες της ευαίσθητης περιοχής γύρω από...  

Είναι, χωρίς αμφιβολία, τα συστατικά-πολυεργαλεία που προσφέρουν άμεσα ορατά αποτελέσματα στην όψη...  

Το δέρμα είναι ίσως το μοναδικό όργανο του ανθρώπινου σώματος που, όταν «δυσανασχετεί», αντιδρά....  

Η θερμοκρασία στην πόλη αρχίζει να ανεβαίνει. Kαι η επιδερμίδα, όσο και εμείς, θα αναζητά όλο και...  

Αν ξεχωρίζει για κάτι η σύγχρονη βιομηχανία της ομορφιάς είναι η πληθώρα των ενεργών συστατικών...  

Ναι, είναι αλήθεια, όσο νωρίτερα αρχίσετε να αντιμετωπίζετε τα σημάδια γήρανσης, τόσο καλύτερα....  

 Ίσως να μην έχετε ξανακούσει τη λέξη, όμως τις συνέπειές της μπορεί να τις βλέπετε ήδη στον καθρέφτη...