​Μέχρι πού φτάνουν τα συστατικά των καλλυντικών;

Δευτέρα, 12 Οκτωβρίου 2020 Λένα Ιωαννίδου	EXPERT'S CORNER

Το δέρμα μας δεν είναι σφουγγάρι…. για να απορροφά το κάθε τι που ακουμπά πάνω του- αν ήταν έτσι, θα ρουφούσε το νερό κάθε φορά που μπαίνουμε στη θάλασσα ή στη μπανιέρα μας… Αντίθετα, είναι μια σχεδόν αδιαπέραστη, αδιάβροχη ασπίδα που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα ζωτικά μας όργανα και στο περιβάλλον εμποδίζοντας να φτάσουν σε αυτά, τυχόν βλαβερές ουσίες. Αν μάλιστα αναλύσουμε τη δομή και τη σύσταση της επιδερμίδας θα διαπιστώσουμε ότι η ασπίδα αυτή διαθέτει ένα σοφά σχηματισμένο τριπλό σύστημα «ελέγχου».

· Το πρώτο είναι ο υδρολιπιδικός μανδύας, ένα φυσικό φιλμ με ελαφρώς όξινο pH που αποτελείται από σμήγμα, νερό και ιδρώτα και καλύπτει την κερατίνη στιβάδα της επιδερμίδας. Ρόλος του είναι να εμποδίζει την διέλευση επικίνδυνων ουσιών, αλλά όταν χρειάζεται, να είναι φιλικό με την υδατική ή την λιπαρή φύση μιας ουσίας.

· Το δεύτερο και πιο ισχυρό φράγμα, η κερατίνη στιβάδα, μοιάζει με έναν τοίχο από τούβλα, όπου τα τούβλα είναι τα σχεδόν αδιαπέραστα νεκρά κύτταρα και το τσιμέντο η ενδιάμεση (μεσοκυττάριος) ουσία (λιπίδια και Φυσικοί Ενυδατικοί Παράγοντες / NMF).

· Το τρίτο, λεπτότερο αλλά πολύ ανθεκτικότερο φράγμα, είναι η δερμο-επιδερμική συμβολή, η βασική μεμβράνη που χωρίζει την κεράτινη στιβάδα από το χόριο και η οποία, μεταξύ άλλων, λειτουργεί ως επιλεκτικό φίλτρο. Κι εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο…

Τα συστατικά των καλλυντικών, όμως, έχουν τον τρόπο τους. Η επιστήμη της ομορφιάς γνωρίζει καλά ότι μια ουσία χρειάζεται να διανύσει μια αρκετά μεγάλη απόσταση και να υπερπηδήσει πολλά εμπόδια, για να φτάσει στο στόχο της. Εξίσου καλά βέβαια γνωρίζει και τους παράγοντες που θα επιτρέψουν τη διείσδυση των ενεργών συστατικών ενός καλλυντικού προϊόντος και θα τα οδηγήσει εκεί που πρέπει, έτσι ώστε να προσφέρουν το αποτέλεσμα που υπόσχονται. Ας δούμε τους σημαντικότερους:

• Το μέγεθος, δηλαδή το μοριακό βάρος του ενεργού συστατικού είναι ο βασικός παράγοντας που επιτρέπει ή εμποδίζει τη διείσδυσή του μιας ουσίας. Τα μεγάλα μόρια (πάνω από 500 Daltons) είναι σχεδόν αδύνατον να διαπεράσουν τον «τοίχο» των νεκρών κερατινοκυττάρων. Αυτό βέβαια δεν είναι απαραίτητα κακό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το υαλουρονικό οξύ μεγάλου μοριακού βάρους που παραμένει στην επιφάνεια της επιδερμίδας και την ενυδατώνει ενώ τα μικρού μοριακού βάρους, κλάσματα υαλουρονικού οξέος, τη διαπερνούν και «γεμίζουν» τις ρυτίδες εκ των έσω.
• Ο υδρόφιλος, λιπόφιλος ή αμφίφυλος χαρακτήρας της ουσίας είναι ένας επιπλέον παράγοντας που καθορίζει την ευκολία διείσδυσής της. Σε γενικές γραμμές, τα λιπόφιλα ή αμφίφυλα συστατικά «ξεγλιστρούν» ευκολότερα, χάρη στη βιοσυμβατότητά τους με τα λιπίδια, ceramides κλπ. του μεσοκυττάριου χώρου -το «τσιμέντο» των κυττάρων που αναφέραμε. Μεγαλύτερη δυσκολία έχουν τα υδρόφιλα συστατικά -ας μην ξεχνάμε ότι η επιδερμίδα είναι αδιάβροχη-τα οποία θα πρέπει να διαπεράσουν τη συμπαγή στιβάδα των κερατινοκυττάρων. Και ο παράγοντας όμως αυτός αξιοποιείται κατάλληλα. Για παράδειγμα το υδρόφιλο γαλακτικό οξύ (ΑΗΑ) παραμένει στην επιφάνεια, απολεπίζει ήπια την επιδερμίδα και την ενυδατώνει, ενώ το λιπόφιλο σαλικυλικό οξύ (ΒΗΑ) διεισδύει βαθύτερα, εξυγιαίνει τους πόρους και καταπολεμά τη λιπαρότητα.
• Το πάχος ή η κατάσταση της επιδερμίδας, τέλος, παίζουν καθοριστικό ρόλο. Σε περιοχές που το πάχος της είναι μικρό- όπως η ζώνη γύρω από τα μάτια- τα συστατικά διεισδύουν ευκολότερα, έχοντας να διαπεράσουν λιγότερες στιβάδες. Αυτός είναι άλλωστε ένας από τους λόγους που ορισμένες δραστικές συνθέσεις για το πρόσωπο συνιστάται να μην εφαρμόζονται στην επιδερμίδα γύρω από τα μάτια. Από την άλλη, ο διαταραγμένος επιδερμιδικός φραγμός (το «τείχος») σε μια επιδερμίδα ταλαιπωρημένη, αφυδατωμένη ή απλά έπειτα από έντονη απολέπιση, διευκολύνει τη διείσδυση των ενεργών συστατικών, συγχρόνως όμως και την «εισβολή» ερεθιστικών ουσιών ή αλλεργιογόνων.

Όχι, τα συστατικά των καλλυντικών δεν απειλούν την υγεία μας. Όπως εξηγήσαμε παραπάνω, το δέρμα δεν απορροφά κάθε τι που αγγίζει ή απλώνουμε πάνω του. Ούτε αληθεύει ότι το 60% των χημικών ουσιών που περιέχουν τα καλλυντικά φτάνει στο αίμα -σε 26 δευτερόλεπτα όπως λένε...

Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι διείσδυση και διαδερμική απορρόφηση δεν είναι το ίδιο πράγμα. Όταν λέμε ότι μια χημική ουσία διεισδύει στην επιδερμίδα, εννοούμε ότι εντοπίζεται κάπου ανάμεσα στην κερατίνη στιβάδα και το χόριο. Αντίθετα, απορρόφηση έχουμε όταν η τοπική εφαρμογή της ουσίας φτάνει πολύ κάτω από το χόριο, στο κυρίως δέρμα, εκεί όπου υπάρχουν αιμοφόρα αγγεία, κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Αρκεί να σκεφτείτε ότι, με εξαίρεση ορισμένα διαδερμικά αυτοκόλλητα (patches), όλα σχεδόν τα φάρμακα λαμβάνονται αναγκαστικά σαν χάπια ή με ένεση, επειδή ακριβώς οι δραστικές ουσίες τους δεν μπορούν να απορροφηθούν εύκολα από το δέρμα.

Επομένως, ένα συστατικό (χημικές ουσίες, θυμίζουμε, είναι όλα σχεδόν τα συστατικά ακόμα και τα φυσικά) για να απειλήσει, δυνητικά, την υγεία μας θα πρέπει πρώτα να διαπεράσει τις ανώτερες στιβάδες του δέρματος -αν μείνει εκεί απομακρύνεται σταδιακά μαζί με τα νεκρά κύτταρα- και στη συνέχεια να απορροφηθεί . Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, το αίμα διαθέτει έναν ισχυρό μηχανισμό που φιλτράρει και αποβάλλει τις τοξίνες. Μόνο η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ορισμένες τοξικές ουσίες (π.χ. ο μόλυβδος) που έχουν την τάση να συσσωρεύονται στον οργανισμό μπορεί να απειλήσει σοβαρά την υγεία μας . Αυτό όμως δεν ισχύει για τα καλλυντικά. Η επιτρεπόμενη περιεκτικότητά τους σε δραστικά συστατικά είναι τέτοια που κι αν ακόμα κάποια από αυτά περνούσαν στην κυκλοφορία του αίματος, το φυσικό σύστημα φιλτραρίσματος δεν θα είχε καμία δυσκολία να αποβάλλει. Τα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων που διαθέτουν οι μεγάλες, αξιόπιστες εταιρίες, προτού δώσουν το πράσινο φως για την παραγωγή μιας νέας φόρμουλας, αξιολογούν το χρόνο που η επιδερμίδα θα εκτεθεί στα δραστικά συστατικά της, τη σύσταση καθενός από αυτά αλλά και το πώς συμπεριφέρονται στην απίθανη περίπτωση που απορροφηθούν.

Τι να θυμόμαστε. Τα καλλυντικά είναι σχεδιασμένα να προσφέρουν τα οφέλη τους στην επιδερμίδα, στις ανώτερες δηλαδή στιβάδες του δέρματος. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, η διείσδυσή τους σε βάθος θα ακύρωνε ουσιαστικά τη δράση τους- με χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα αντηλιακά φίλτρα και τα αντιοξειδωτικά. Για συστατικά τώρα όπως είναι η ρετινόλη ή η βιταμίνη C, που πρέπει να διεισδύσουν πιο βαθιά για να είναι αποτελεσματικά, οι επιστήμονες επιστρατεύουν καινοτόμες τεχνολογίες και αξιοποιούν έξυπνους «ενισχυτές διαβατότητας» -αλκοόλες, αιθέρια έλαια, ουρία, λιπαρά οξέα κ.α.- που διευκολύνουν τη διείσδυσή τους στις βαθύτερες στιβάδες της επιδερμίδας.

Είναι γεγονός ότι κάποιες γυναίκες μεγαλώνουν πιο όμορφα από κάποιες άλλες. Γιατί; Διότι από καθαρή...  

Η υψηλή περιεκτικότητά της σε δραστικά συστατικά είναι η προφανής απάντηση. Όμως τα πράγματα δεν...  

Εδώ και αρκετά χρόνια, η βιομηχανία καλλυντικών, θέλοντας να συμβαδίσει με το πανίσχυρο πλέον trend του...  

Το πέρασμα στην ωριμότητα που σηματοδοτεί η δεκαετία των 50 συνοδεύεται από μία σειρά έντονων αλλαγών...  

Γιατί μιλούν όλοι για το μικροβίωμα; Τι γυρεύουν τα προβιοτικά στα καλλυντικά μας; Και γιατί η βιολογική...  

Αν οι εντυπωσιακές «λέξεις-κλειδιά» στην ετικέτα μιας καλλυντικής κρέμας ήταν η μόνη σας πηγή ενημέρωσης...  

Είναι το trend που έφερε την επανάσταση στα καλλυντικά. Σήμερα, νέα και παλιότερα beauty brands μας...