​Στους ρυθμούς του σώματός μας

Πέμπτη, 29 Μαΐου 2014 Λένα Ιωαννίδου	EXPERT'S CORNER

Η ανακάλυψη του βιολογικού αυτού ρολογιού είναι σχετικά πρόσφατη. Το 1930, ένας άγγλος επιστήμονας, ο Burning, χρησιμοποίησε πρώτος την λέξη «βιολογικό ρολόι», ωστόσο η χρονοβιολογία, η μελέτη δηλαδή των βιολογικών ρυθμών έγινε πραγματικά επιστήμη στη δεκαετία του 50, κυρίως με τις εργασίες του Alain Reinberg.

Τι γνωρίζουμε για το βιολογικό μας ρολόι;

Όχι πολλά πράγματα ακόμη. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι το σύστημα αυτό δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει την προσαρμογή του κάθε είδους στο περιβάλλον του. Ποιος «κουρδίζει» το ρολόι αυτό; Τα σήματα του περιβάλλοντος όπως η ημέρα και η νύχτα, το φως και το σκοτάδι, το κρύο και η ζέστη αλλά και ο τρόπος που ζούμε- δραστηριότητα ή ανάπαυση- λειτουργούν ως συντονιστές των δεικτών του βιολογικού μας ρολογιού, πάντα όμως σε συνάρτηση με την 24ωρη περιστροφή της γης γύρω από τον εαυτό της.

Μέχρι σήμερα, έχουν γίνει μελετηθεί 160 βιορυθμοί του ανθρώπινου οργανισμού, με διαφορετικές περιοδικότητες, από ένα 24ωρο έως και ένα χρόνο: Οι πιο γνωστοί είναι οι ημερήσιοι κιρκαδιανοί ή κιρκάδιοι ρυθμοί οι οποίοι αναφέρονται σε χρονική περίοδο από 20 έως 28 ώρες.

Ώρα για το φάρμακό μας…

Χάρη στη μελέτη της χρονοβιολογίας και των βιορυθμών ανακαλύφθηκε ότι η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αλλά και οι ενδεχόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες διαφοροποιούνται σημαντικά ανάλογα με την ώρα λήψης τους. Έτσι αναπτύχθηκε από επιστήμονες ογκολόγους η χρονοθεραπεία, η οποία τους επιτρέπει να προσδιορίζουν με ακρίβεια τη χρονική περίοδο που μια αντικαρκινική θεραπεία εμφανίζει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα και ταυτόχρονα τη μικρότερη τοξικότητα για τον ασθενή.

Αλλά και για απλούστερες περιπτώσεις η αξιοποίηση της χρονοβιολογίας προσφέρει πολλά. Για παράδειγμα, η αποτελεσματικότητα των αντιισταμινικών φαρμάκων διπλασιάζεται όταν λαμβάνονται γύρω στις 7 το βράδυ, τα αναισθητικά δρουν αμεσότερα όταν λαμβάνονται το μεσημέρι μεταξύ 3.00 και 4.00-ιδανική ώρα για οδοντίατρο! – ενώ τα κορτικοειδή δεν θα πρέπει να χορηγούνται αργά το βράδυ γιατί τότε οι παρενέργειές τους είναι ισχυρότερες.

Ώρα για το καλλυντικό μας….

Όπως είπαμε, κάθε κύτταρο διαθέτει το δικό του βιολογικό ρολόι. Το ίδιο ισχύει και με τα κύτταρα της επιδερμίδας. Στη διάρκεια της μέρας το ρολόι ρυθμίζεται έτσι ώστε να αμύνονται απέναντι στις εξωτερικές επιθέσεις ενώ τη νύχτα, όταν οι επιθέσεις σχεδόν εκλείπουν, το ρολόι δίνει το σύνθημα στα κύτταρα να ανανεωθούν. Σύμφωνα με μελέτες, ο πολλαπλασιασμός τους φτάνει στο μάξιμουμ γύρω στη 1.00 π. μ. Πάνω στις μελέτες αυτές έχουν στηριχθεί τα τελευταία χρόνια μεγάλες μάρκες καλλυντικών και έχουν αναπτύξει δραστικές συνθέσεις νύχτας –όπως η Estée Lauder με τον αντιγηραντικό ορό Advanced Night Repair- που «εκμεταλλεύονται» την αυξημένη δραστηριότητα των κυττάρων της επιδερμίδας κατά τη διάρκεια των μικρών ωρών…

Εκεί όμως που η χρονοβιολογία βρίσκει ένα εξαιρετικό πεδίο δράσης είναι καταπολέμηση του τοπικού πάχους και η αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας.

Ινσουλίνη: «μετράει» τις μπουκιές μας

Τα λιποκύτταρα, που δημιουργούν τον λιπώδη ιστό, είναι μια μικρογραφία εργοστασίου, τέλεια ρυθμισμένα και ενεργά 24 ώρες το 24ωρο. Μοναδικός τους ρόλος είναι η αποθήκευση των αποθεμάτων «καυσίμων» και η μείωσή τους για την εξασφάλιση των καθημερινών μας αναγκών σε ενέργεια. Τα λιποκύτταρα αντλούν λιπαρά οξέα και σάκχαρο από την κυκλοφορία αίματος και στη συνέχεια τα αποθηκεύουν με τη μορφή τριγλυκεριδίων. Στην ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η ινσουλίνη, μια ορμόνη η έκκριση της οποίας αυξάνεται για 1 περίπου ώρα, σε κάθε γεύμα, δίνοντας έτσι το σύνθημα στα κύτταρα να αποθηκεύσουν κλείνοντας τις «θύρες εξόδου» τους. Αυτή είναι η φάση λιπογένεσης. Όταν το λιποκύτταρο πάψει να δέχεται την εντολή από την ινσουλίνη μπαίνει στη φάση της λιπόλυσης δηλαδή της απελευθέρωσης των αποθεμάτων. Η φάση αυτή επιταχύνεται όταν οι ανάγκες για ενέργεια αυξάνονται, π.χ. όταν γυμναζόμαστε.

Προσοχή όμως. Για να προκληθεί η έκκριση ινσουλίνης, δεν χρειάζεται απαραίτητα ένα πλήρες γεύμα. Το παραμικρό τσιμπολόγημα προκαλεί απότομη άνοδο ινσουλίνης. Ο λιπώδης ιστός καταγράφει το μήνυμα « αποθηκεύστε» και διακόπτει αυτόματα τη μείωση των αποθεμάτων λίπους. Κάπως έτσι παίρνουμε τα παραπανίσια κιλά –για παράδειγμα, 80 γραμμάρια τυρί επιπλέον την ημέρα ισοδυναμούν με 2 κιλά σε ένα μήνα!- χωρίς καν να το καταλάβουμε !

Τέλος, σύμφωνα με τη χρονοβιολογία, τη νύχτα ο οργανισμός έχει την τάση να αποθηκεύει ακόμα περισσότερο λίπος γιατί αφενός η σωματική άσκηση απουσιάζει, αφετέρου δε οι μηχανισμοί μείωσης των αποθεμάτων επιβραδύνονται. Για τους λόγους αυτούς, θα πρέπει να καταναλώνουμε το 70 με 80% της τροφής μας στο πρώτο ήμισυ της ημέρας και να ελαφρύνουμε σημαντικά το βραδινό μενού.

Πότε «καίμε» περισσότερο;

Αυτό που ονομάζουμε «βασικός μεταβολισμός», δηλαδή η ποσότητα ενέργειας που καταναλώνει ο καρδιακός μυς και τα διάφορα όργανά μας σε ηρεμία, δεν ξεπερνά τις 1200 με 1500 θερμίδες την ημέρα. Όσον αφορά τον εγκέφαλό μας, αυτός τρέφεται κυρίως από ζάχαρη και ακόμη και μια εντατική πνευματική δουλειά δεν κινητοποιεί ούτε ένα γραμμάριο λίπος.

Επομένως, για να κάψουμε τα λίπη, πρέπει να κινούμαστε. Θα πρέπει όμως να επιλέξουμε το πως και το πότε, συγχρονίζοντας τη σωματική άσκηση με τους βιολογικούς ρυθμούς μας.

1. Επιλέγουμε τις σωστές ώρες, αυτές κατά τις οποίες το λιπώδες κύτταρο είναι στην καλύτερη φάση του για να προχωρήσει στη μείωση των αποθεμάτων.
2. Αποφεύγουμε την άσκηση τις ώρες που η ινσουλίνη μπλοκάρει τις πόρτες εξόδου, π.χ. μετά από ένα γεύμα. Όχι μόνο, η άσκηση θα είναι δύσκολη, διότι θα εμποδίσει την διαδικασία πέψης, αλλά δεν θα είναι και αποδοτική.
3. Επιλέγουμε τις ώρες που οι ορμόνες που ευνοούν την μείωση των αποθεμάτων, βρίσκονται δηλαδή στη μέγιστη συγκέντρωση. Για παράδειγμα η συγκέντρωση κορτιζόλης- η πρωινή ορμόνη που διεγείρει την δραστηριότητα- είναι η μέγιστη μεταξύ 7 και 8 π. μ. Τις ίδιες ώρες, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη, οι γνωστές ορμόνες του στρες, είναι αυξημένες. Επομένως, η ώρα που η άσκηση θα είναι πιο επικερδής, είναι το πρωί, πριν το πρωινό. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορούμε να ασκηθούμε στο τέλος της ημέρας, πριν το μεσημεριανό, ή ακόμα και το βράδυ στις 6 – 7 μ. μ.

Μασάζ το βράδυ;

Δεν υπάρχει δυστυχώς μασάζ ικανό να «διώξει το λίπος» από το κύτταρο. Όμως, μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αποσυμφόρηση των ιστών . Όταν μάλιστα γίνεται πριν ή μετά την άσκηση, βελτιώνει σημαντικά τις καύσεις.

Από την άλλη, ένα ελαφρύ μασάζ το βράδυ πριν τον ύπνο, είναι ευεργετικό ιδίως στο πρόβλημα της κυτταρίτιδας διότι συνοδεύει έναν φυσιολογικό βιορυθμό που αυξάνει σημαντικά (μέχρι 200%) την κυκλοφορία του αίματος στον λιπώδη ιστό, κυρίως στα κάτω άκρα και επιταχύνει την αποσυμφόρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Χρονοδιαιτητική: η άλλη όψη της δίαιτας

Δεν είναι δίαιτα, είναι ένας έξυπνος τρόπος διατροφής, στην ουσία, ένας διαφορετικός τρόπος ζωής σύμφωνα με τους βιορυθμούς μας. Δεν θα μας κάνει να αδυνατίσουμε ως δια μαγείας, αλλά θα μας βοηθήσει να φτάσουμε και να διατηρήσουμε με τον μικρότερο δυνατό κόπο και τους λιγότερο δυνατούς περιορισμούς, το βάρος και την καλύτερη σιλουέτα που μπορούμε να έχουμε. Οι κανόνες της είναι απλούστατοι:

1. Το πρωί, το κύτταρο χρειάζεται ενέργεια και είναι σε θέση να μειώσει τα αποθέματα πιο εύκολα. Θα πρέπει λοιπόν να κρατάμε για την αρχή της ημέρας τις τροφές τις πλούσιες σε ενέργεια και αυτές που αποθηκεύονται πιο εύκολα, δηλαδή τα γλυκίδια ταχείας κατανάλωσης, τα λιπίδια. Τότε μόνο μπορούμε να ενδώσουμε σε κάποιες μικρές «αδυναμίες» εάν βέβαια ακολουθήσει κάποια άσκηση.
2. Το βράδυ, το κύτταρο μπαίνει σε φάση "συλλογής", έχει την τάση να αποθηκεύει και έχει ιδιαίτερη αδυναμία στην γλυκόζη. Τι σημαίνει αυτό; θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνάμεις μας για να μην υποκύψουμε στον πειρασμό «λίγης» σοκολάτας . Επίσης, είναι προτιμότερο ένα δείπνο με ψάρι και λαχανικά, παρά με σαλάτα και τυρί, που είναι πολύ πλούσιο σε λιπίδια.
3. Θα πρέπει τέλος να θυμόμαστε πως ο καλύτερος τρόπος για να μην πέσουμε στην παγίδα του άτακτου φαγητού και του τσιμπολογήματος είναι να διατηρούμε οπωσδήποτε τον ρυθμό των γευμάτων και να μην παραλείπουμε ποτέ το πρωινό ή το μεσημεριανό.

Ευχαριστούμε την Elancyl και τα εργαστήρια Galenic για την παραχώρηση πληροφοριακού υλικού από το έντυπο "Οι βιορυθμοί της λεπτής σιλουέτας"

Είναι γεγονός ότι κάποιες γυναίκες μεγαλώνουν πιο όμορφα από κάποιες άλλες. Γιατί; Διότι από καθαρή...  

Η υψηλή περιεκτικότητά της σε δραστικά συστατικά είναι η προφανής απάντηση. Όμως τα πράγματα δεν...  

Εδώ και αρκετά χρόνια, η βιομηχανία καλλυντικών, θέλοντας να συμβαδίσει με το πανίσχυρο πλέον trend του...  

«Διεισδύει σε βάθος, δρα στην καρδιά των κυττάρων…». Όλες έχουμε κάποια στιγμή αναρωτηθεί τι ακριβώς...  

Το πέρασμα στην ωριμότητα που σηματοδοτεί η δεκαετία των 50 συνοδεύεται από μία σειρά έντονων αλλαγών...  

Γιατί μιλούν όλοι για το μικροβίωμα; Τι γυρεύουν τα προβιοτικά στα καλλυντικά μας; Και γιατί η βιολογική...  

Αν οι εντυπωσιακές «λέξεις-κλειδιά» στην ετικέτα μιας καλλυντικής κρέμας ήταν η μόνη σας πηγή ενημέρωσης...