Η…σπείρα που κλέβει τη νεανικότητα της επιδερμίδας μας

Παρασκευή, 10 Δεκεμβρίου 2021 Λένα Ιωαννίδου	EXPERT'S CORNER

Η είδηση. Αφορμή για το σημερινό μας post στάθηκε μια ενδιαφέρουσα είδηση. Πριν λίγες μέρες η L'Oréal , η εταιρεία που έχει μελετήσει σε βάθος το Εκθεσίωμα του δέρματος, ανακοίνωσε μια νέα ερευνητική και τεχνολογική συνεργασία με την BreezoMeter, την εταιρεία κλιματικής τεχνολογίας που ειδικεύεται σε περιβαλλοντικές πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα του αέρα. Μέσα από τη συνεργασία αυτή φιλοδοξεί να αποκαλύψει νέες γνώσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον (π.χ. τα αλλεργιογόνα, η υπεριώδης ακτινοβολία, η ρύπανση) παρεμβαίνει στη διαδικασία γήρανσης και να προσφέρει νέες υπηρεσίες στους καταναλωτές με ακριβή και εξατομικευμένα προγράμματα περιποίησης και lifestyle tips.

Τι είναι όμως το Εκθεσίωμα; Είναι γνωστό ότι από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι το θάνατό του, το σώμα μας εκτίθεται και αντιδρά σε μια σειρά εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων που δεν είναι γενετικά προκαθορισμένοι αλλά επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την έκφραση των γονιδίων μας. Για να περιγράψει το άθροισμα των παραγόντων αυτής της «ισόβιας» έκθεσης, ο επιδημιολόγος Dr. Christopher Wild από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας εφηύρε το 2005 τον όρο Exposome (από τις λέξεις Exposure+ Genome) ο οποίος αποδόθηκε στα Ελληνικά ως Εκθεσίωμα (από τις λέξεις Έκθεση+ Γονιδίωμα). Την κυρίαρχη θέση ανάμεσά τους έχει το περιβάλλον-ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, λόγω της κλιματικής κρίσης- το οποίο σύμφωνα με τους επιστήμονες, σχετίζεται με το 70-90% των χρόνιων παθήσεων (καρκίνος, διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α.)

Γιατί συνδέεται με τη γήρανση της επιδερμίδας;

Το δέρμα μας λειτουργεί σαν φυσικός προστατευτικός φραγμός ανάμεσα στο σώμα και το περιβάλλον και οι φθορές που υφίσταται από αυτό είναι καθημερινές . Το σύνολο των ενδογενών και εξωγενών παραγόντων στους οποίους είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι, είναι το Εκθεσίωμα του δέρματος, για το οποίο οι ερευνητές των εργαστηρίων καλλυντικών μας μιλούν συχνά τα τελευταία χρόνια, αφού, εκτός από τα δερματικά προβλήματα που προκαλεί ή επιδεινώνει, πυροδοτεί και επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης και, όπως υπολογίζεται, ευθύνεται σε ποσοστό 75% για την εμφάνιση των σημαδιών του χρόνου στην επιδερμίδα.

Η «σπείρα» των 7 και… το θύμα τους

Το δέρμα είναι μια πιστή αντανάκλαση της ζωής μας, λένε οι ειδικοί και όχι άδικα, αφού το lifestyle μας, οι καθημερινές μας συνήθειες, η ψυχολογία μας, ακόμα και το μέρος που ζούμε είναι τα «υλικά» που διαμορφώνουν το εκθεσίωμά του. Αυτοί οι παράγοντες δρουν συνεργιστικά-σαν «σπείρα»-, διαταράσσοντας τις το μικροβίωμα της επιδερμίδας και τις βιολογικές λειτουργίες των κυττάρων της και επιταχύνοντας την εμφάνιση των σημαδιών γήρανσης. Ας δούμε πώς:

1. Οι ακτίνες UV -και… οι άλλες. Από το Εκθεσίωμα του δέρματος, ο ήλιος είναι σίγουρα ο πιο καλά μελετημένος εξωγενήςπαράγοντας. Έτσι , γνωρίζουμε εδώ και χρόνια ότι οι ακτίνες UV αν και αποτελούν μόλις το 5% του ηλιακού φάσματος έχουν σοβαρές βιολογικές επιπτώσεις στο δέρμα με πιο σημαντικές, τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών, τις βλάβες στο DNA, τις μικροφλεγμονές, τις διαταραχές της μελάγχρωσης (κηλίδες) και την παραγωγή ενζύμων (μεταλλοπρωτεϊνάσες/ MMP) που καταστρέφουν τις ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης. Γνωρίζουμε επίσης ότι όλες οι ακτίνες UV (UVB, UVA και μακρές UVA) συμμετέχουν στο φαινόμενο της φωτογήρανσης ανεξάρτητα από το μήκος τους και πως η καθημερινή, σε μικρές δόσεις, έκθεση της επιδερμίδας στη ακτινοβολία τους-με ή χωρίς ήλιο, επομένως και τον χειμώνα) χωρίς προστασία, ευθύνεται για το 80% των σημαδιών γήρανσης που εγκαθίστανται σταδιακά στην επιφάνειά της. Τέλος, νεότερες έρευνες αποκάλυψαν ότι και το υπόλοιπο 95% του ηλιακού φάσματος, δηλαδή η Υπέρυθρη ακτινοβολία (IR) και το Ορατό φως (VL), έχει επιπτώσεις στο δέρμα και πιο συγκεκριμένα ευθύνεται για τη φθορά του κολλαγόνου, τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών και την εμφάνιση κηλίδων.

2. Η αστική ρύπανση: Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, κυρίως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια από τα καυσαέρια στους δρόμους των μεγαλουπόλεων, καθώς και τα αυξημένα επίπεδα όζοντος και μονοξειδίου του άνθρακα, δεν είναι μόνο μια από τις αιτίες της κλιματικής κρίσης αλλά και πηγή προβλημάτων για το δέρμα μας. Οι ελεύθερες ρίζες που εκλύουν, αυξάνουν, σε συνέργεια με την UV ακτινοβολία, το οξειδωτικό στρες της κερατίνης στιβάδας, οδηγώντας στην εξασθένιση του προστατευτικού φραγμού και την καταστροφή των φυσικών αντιοξειδωτικών των κυττάρων. Το μικρό τους δε μέγεθος-δέκα έως είκοσι φορές μικρότερα από το μέγεθος των πόρων της επιδερμίδας- τους επιτρέπει να διεισδύουν στις βαθύτερες στιβάδες, να προκαλούν μικροφλεγμονές και να πυροδοτούν ένζυμα που διασπούν το κολλαγόνο και την ελαστίνη, τα δομικά συστατικά του δέρματος.

3. Ο κακός ύπνος. Έρευνες που έχουν διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνουν ότι η έλλειψη ή η κακή ποιότητα ύπνουεπηρεάζουν άμεσα την εμφάνιση της επιδερμίδας (μαύροι κύκλοι, χλομή και θαμπή όψη) ενώ σύμφωνα με μια σχετικά πρόσφατη μελέτη σε 60 γυναίκες έδειξε ότι όσες κοιμόντουσαν λιγότερο από 5 ώρες καθημερινά, παρουσίαζαν έντονα σημάδια γήρανσης στις βαθύτερες στιβάδες του δέρματος.

4. Το κρύο. Οι σκληρές καιρικές συνθήκες που επικρατούν τον χειμώνα-κρύο, ισχυροί άνεμοι-, διαταράσσουν τον προστατευτικό φραγμό της επιδερμίδας- επηρεάζοντας την ικανότητά του να συγκρατεί την υγρασία- και την ευαισθητοποιούν, με συνέπεια να παρουσιάζει σημάδια αφυδάτωσης και μικροφλεγμονές. Μια πρόσφατη κλινική μελέτη διαπίστωσε ότι σε χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλή ταχύτητα ανέμου, η ξηρότητα της επιδερμίδας επιδεινώνεται. Αρκούν 15 μόλις λεπτά έκθεσης σε κρύο και ξηρό αέρα για να μειωθούν τα επίπεδα ενυδάτωσης ενώ μετά από 30 λεπτά έκθεσης σε χαμηλή υγρασία παρατηρήθηκε χαμηλότερη ελαστικότητα και αυξημένη μέση επιφάνεια των λεπτών ρυτίδων.

5. Το τσιγάρο. Οι 4000 τοξικές ουσίες που εισπνέουμε με τα προϊόντα καπνού, εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνοντας στο δέρμα, δρουν με παρόμοιο τρόπο με την υπεριώδη ακτινοβολία: Οι ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται,διαταράσσουν τη μικροκυκλοφορία, προκαλούν οξειδωτικό στρες, αλλοιώνουν την υφή και τη χροιά της επιδερμίδας και μειώνουν την παραγωγή βασικών πρωτεϊνών όπως είναι το κολλαγόνο, η ελαστίνη και οι πρωτεογλυκάνες που προσδίδουν στο δέρμα ελαστικότητα και σφριγηλότητα. Ακόμα όμως και οι μη καπνίστριες, «εισπράττουν» ιδίως τώρα τον χειμώνα, ένα μεγάλο μέρος των ουσιών αυτών, απλά παραμένοντας σε ένα κλειστό χώρο, παρέα με το…τσιγάρο των άλλων.

6. Το στρες. Στο οξύ στρες- συνήθως διαρκεί μερικά λεπτά έως λίγες ώρες- η απελευθέρωση της ορμόνης κορτιζόλης προκαλεί μια ισχυρή αλλά παροδική αντίδραση σε βασικές λειτουργίες του δέρματος– προστατευτικός φραγμός, θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί, ανοσοποιητικό σύστημα, μελάγχρωση, κ.α.. Σε ένα μονίμως όμως στρεσαρισμένο δέρμα, η ευαισθησία επιτείνεται, η φυσική του λάμψη χάνεται, η ξηρότητα κάνει τις λεπτές γραμμές εντονότερες, συχνά παρατηρούνται εξάρσεις φλεγμονωδών παθήσεων -ακμή, ροδόχρους νόσος, ατοπική δερματίτιδα κ.α.- και ευπάθεια σε μολύνσεις ενώ μακροπρόθεσμα, η φθορά που προκαλεί η κορτιζόλη στο κολλαγόνο και την ελαστίνη, αυξάνει τον αριθμό και το μέγεθος των ρυτίδων και επιταχύνει την εμφάνιση χαλάρωσης .

7. Η κακή διατροφή. Οι διατροφικές μας συνήθειες, εντάσσονται κι αυτές στο Εκθεσίωμα γιατί όπως έχουν δείξει μελέτες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα και την υγεία της επιδερμίδας. Για παράδειγμα η υπερβολική κατανάλωση λιπαρών, επεξεργασμένων τροφών, κόκκινου κρέατος και αλκοόλ -κάτι που συμβαίνει την περίοδο των γιορτών- συνδέεται με το οξειδωτικό στρες και τη γήρανση της επιδερμίδας, ενώ η γλυκοζυλίωση, η βιοχημική αντίδραση που προκαλείται από την κατανάλωση ζάχαρης, έχει αποδειχθεί ότι επιταχύνει την πρόωρη-γύρω στα 35- εμφάνιση έντονων ρυτίδων.

+1 . Ένα μικροβίωμα χωρίς ισορροπία. Το δέρμα μας φιλοξενεί σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό του, ένα αόρατο οικοσύστημα βακτηρίων, μυκήτων και ιών. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, οι μικροοργανισμοί αυτοί αλληλεπιδρούν τόσο μεταξύ τους όσο και με το περιβάλλον, δημιουργώντας το μικροβίωμά του. Η ποικιλομορφία του όμως επηρεάζεται σημαντικά από όλους τους παράγοντες που περιγράψαμε παραπάνω . Οι παράγοντες αυτοί είναι ικανοί να αλλάξουν την ποιότητα και την ποσότητα των μικροοργανισμών που συνθέτουν το μικροβίωμα και να προκαλέσουν «δυσβίωση», δηλαδή ανατροπή της ισορροπίας του οικοσυστήματος, με συνέπεια η επιδερμίδα να στρεσάρεται, να ευαισθητοποιείται, να ταλαιπωρείται από εξάρσεις ακμής, αλλεργιών και ατοπίας και να είναι περισσότερο από ποτέ εκτεθειμένη στο εχθρικό περιβάλλον και στην πρόωρη γήρανση.

Είναι γεγονός ότι κάποιες γυναίκες μεγαλώνουν πιο όμορφα από κάποιες άλλες. Γιατί; Διότι από καθαρή...  

Η υψηλή περιεκτικότητά της σε δραστικά συστατικά είναι η προφανής απάντηση. Όμως τα πράγματα δεν...  

Εδώ και αρκετά χρόνια, η βιομηχανία καλλυντικών, θέλοντας να συμβαδίσει με το πανίσχυρο πλέον trend του...  

«Διεισδύει σε βάθος, δρα στην καρδιά των κυττάρων…». Όλες έχουμε κάποια στιγμή αναρωτηθεί τι ακριβώς...  

Το πέρασμα στην ωριμότητα που σηματοδοτεί η δεκαετία των 50 συνοδεύεται από μία σειρά έντονων αλλαγών...  

Γιατί μιλούν όλοι για το μικροβίωμα; Τι γυρεύουν τα προβιοτικά στα καλλυντικά μας; Και γιατί η βιολογική...  

Αν οι εντυπωσιακές «λέξεις-κλειδιά» στην ετικέτα μιας καλλυντικής κρέμας ήταν η μόνη σας πηγή ενημέρωσης...