Πόσο cruelty free είναι τα καλλυντικά μας;

Τετάρτη, 7 Δεκεμβρίου 2016 Λένα Ιωαννίδου	EXPERT'S CORNER

Η παγκόσμια βιομηχανία καλλυντικών χρησιμοποιούσε για πολλά χρόνια, πειραματόζωα για την ανάπτυξη των προϊόντων της. Το γεγονός ότι τα ζώα θυσιάζονταν, όχι στο βωμό της ιατρικής , για τη σωτηρία ανθρώπινων ζωών, αλλά της ομορφιάς, στο όνομα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας, στάθηκε αφορμή για μια μεγάλη κινητοποίηση διεθνών οργανώσεων για τα δικαιώματα των ζώων . Χρειάστηκαν αγώνες 20 και πλέον χρόνων για να φτάσουμε στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαγορεύσει οριστικά τα πειράματα με το σκεπτικό ότι δεν μπορεί να βασανίζονται και να θανατώνονται εκατομμύρια ανυπεράσπιστα ζώα, όταν μάλιστα υπάρχουν πλέον εναλλακτικές μέθοδοι δοκιμών για την αποτελεσματικότητα ή της ασφάλεια των καλλυντικών προϊόντων. Όλες οι μεγάλες μάρκες ομορφιάς έχουν συμμορφωθεί στους νέους κανόνες ηθικής. Όμως για το cruelty free δεν έχει παντού την ίδια ισχύ. Κι εκεί αρχίζουν και πάλι τα προβλήματα...

Η ιστορία: Το 1991, η BUAV (όπως λεγόταν τότε η Cruelty Free International , η παγκόσμια οργάνωση για τον τερματισμό της χρήσης ζώων σε πειράματα ) δημιούργησε έναν συνασπισμό από κορυφαίους οργανισμούς της Ευρώπης, με σκοπό να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση έτσι ώστε να απαγορεύσει τα πειράματα σε ζώα για καλλυντικούς σκοπούς. Το 1993, η ακτιβίστρια Ανίτα Ρόντικ-, η γυναίκα που ίδρυσε το The Body Shop- ξεκίνησε τη δική της καμπάνια και μαζεύοντας 4 εκατομμύρια υπογραφές, απέδειξε ότι το ηθικό αυτό ζήτημα αφορά πολύ περισσότερο κόσμο απ' ότι πίστευαν μέχρι τότε. Την ίδια χρονιά η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε την επιβολή της απαγόρευσης πώλησης καλλυντικών που έχουν δοκιμαστεί ζώα, με αρχική ημερομηνία ισχύoς την 1η Ιανουαρίου 1997. Εδώ να σημειώσουμε ότι αρκετές μάρκες και μεγάλοι όμιλοι καλλυντικών έσπευσαν να εναρμονιστούν με τις επιταγές της πριν ακόμα τεθεί σε εφαρμογή η απαγόρευση. Έπειτα από πολλές αναβολές -κυρίως επειδή δεν είχαν ακόμα βρεθεί εναλλακτικές μέθοδοι για την αποτίμηση των κινδύνων που αφορούν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστατικών των καλλυντικών και του ανθρώπινου δέρματος- το 2004, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε:

α) Στην ολοκληρωτική απαγόρευση της χρήσης πειραματόζωων για τον έλεγχο των καλλυντικών προϊόντων και των συστατικών τους επί Ευρωπαϊκού εδάφους, με ισχύ από την 11η Μαρτίου 2009.

β) Στην ολοκληρωτική απαγόρευση της εμπορίας καλλυντικών προϊόντων ή των συστατικών τους που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα , με εξαίρεση τις δοκιμές που γίνονται σε ζώα σχετικά με την τοξικότητα των συστατικών –οι οποίες πήραν παράταση μέχρι την 11η Μαρτίου 2013.

Η απαγόρευση: Τελικά, στις 11 Μαρτίου 2013, ο Ευρωπαίος επίτροπος για θέματα υγείας και πολιτικής καταναλωτών, κ. Tonio Borg ανακοίνωσε την οριστική απαγόρευση πώλησης καλλυντικών που τα συστατικά τους έχουν δοκιμαστεί σε ζώα, στις χώρες της Ευρωζώνης, δηλώνοντας: «Η σημερινή έναρξη ισχύος της πλήρους απαγόρευσης διάθεσης στην αγορά είναι ένα σημαντικό δείγμα της σημασίας που αποδίδει η Επιτροπή στην καλή μεταχείριση των ζώων. Η Επιτροπή δεσμεύεται να συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων και συνεργασίας με τρίτες χώρες ώστε να ακολουθήσουν την ευρωπαϊκή προσέγγιση. Πρόκειται για σημαντική ευκαιρία για την Ευρώπη να αποτελέσει το παράδειγμα υπεύθυνης καινοτομίας στον τομέα των καλλυντικών χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια των καταναλωτών».

Σήμερα, εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ισραήλ, η Ινδία, η Νορβηγία, η Τουρκία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Ταϊβάν έχουν απαγορεύσει τις δοκιμές καλλυντικών προϊόντων σε ζώα. Αντίθετα, στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχει δυστυχώς ανάλογη απαγόρευση.

Οι εναλλακτικές: Τη θέση των πειραματόζωων παίρνουν πλέον μέθοδοι και εναλλακτικές πρακτικές βασισμένες στον άνθρωπο, την τεχνολογία και την ηθική. Γίνονται καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων ,ιστών και οργάνων, χρησιμοποιείται ανακατασκευασμένο δέρμα όπως το Episkin που δημιούργησε η L’Oréal -και πολύ σύντομα θα έχουμε δέρμα από 3D εκτυπωτή!-, που προσφέρουν μία πολύ πιο καθαρή εικόνα για την επικινδυνότητα των συστατικών σε σχέση με τις δοκιμές στα ζώα. Έχουν επίσης αναπτυχθεί μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης ανθρώπινων οργάνων και τεχνικές που συνδυάζουν πληροφορίες για τη δομή διαφόρων ουσιών και τις χημικές τους αντιδράσεις, που επιτρέπουν στους ερευνητές να προβλέπουν τα βιολογικά αποτελέσματα χημικών συστατικών. Σημαντική είναι και η συμβολή του IIVS, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού αφιερωμένου από το 1997, στην ανάπτυξη καινοτόμων εναλλακτικών non-animal μεθόδων αξιολόγησης της ασφάλειας των καλλυντικών. Οι επιστημονικές έρευνες καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα του IIVS στηρίζονται οικονομικά από μεγάλες εταιρίες καλλυντικών (π.χ. Estee Lauder, MAC, Avon, Unilever κ.α.) και από οργανώσεις για τα δικαιώματα των ζώων.

Με σήμα το λαγουδάκι

Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι η εμφάνιση ενός διεθνούς σήματος , όπως είναι το “Leaping Bunny” -το λαγουδάκι-στη συσκευασία ενός καλλυντικού προϊόντος που διαβεβαιώνει τον καταναλωτή ότι είναι «cruelty-free» , δεν σημαίνει ότι τα προϊόντα χωρίς ανάλογη σήμανση, έχουν δοκιμαστεί σε ζώα. Ο νόμος είναι ίδιος για όλους. Τα υπόλοιπα είναι θέμα marketing…

Είναι πολλά τα λεφτά….

Τι γίνεται όμως όταν μια εταιρεία καλλυντικών θέλει να διαθέσει τα προϊόντα της στην Κίνα, μια χώρα με τεράστια αγοραστική δύναμη , η οποία μέχρι πρόσφατα αρνιόταν πεισματικά να εγκαταλείψει τις δοκιμές των καλλυντικών σε ζώα;

Σύμφωνα με την εκεί νομοθεσία, το τελικό προϊόν μιας ξένης εταιρείας καλλυντικών υποβάλλεται υποχρεωτικά σε τεστ ασφάλειας –σε ζώα- πριν κυκλοφορήσει ένα στην αγορά. Είναι αλήθεια ότι έπειτα από πιέσεις, η Κινεζική κυβέρνηση έκανε έβαλε τέλος, τον Ιούνιο του 2014, στην υποχρεωτική δοκιμή των καλλυντικών ευρείας χρήσης σε ζώα –μια σημαντική νίκη των Κινέζων ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ζώων. Μόνο που η απόφαση αυτή δεν έλυσε το πρόβλημα, καθώς αφορούσε μόνο τα καλλυντικά προϊόντα «made in China» και όχι αυτά που εισάγονται από το εξωτερικό, για τα οποία η δοκιμή σε ζώα παραμένει υποχρεωτική.

Το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλες μάρκες καλλυντικών εξαιτίας της, ελάχιστα ευέλικτης, κινεζικής νομοθεσίας είναι μεγάλο. Να παραμείνουν στη λίστα των «cruelty free» εταιρειών –τέτοιες λίστες δημοσιεύουν η Cruelty Free International και η PETA-και να χάσουν μια αγορά-γίγαντα (πάνω από 25 δις) ή να συμβιβαστούν; Μέχρι στιγμής ελάχιστες εταιρείες –όπως το The Body Shop ή η Urban Decay – έχουν αποσύρει τα προϊόντα τους από την κινεζική αγορά. Κάποιες άλλες, δημιούργησαν τοπικές μονάδες παραγωγής για κάποια από τα προϊόντα τους , για να επωφεληθούν από την ευνοϊκή ρύθμιση και να αποφύγουν τις δοκιμές σε ζώα. Οι υπόλοιπες διάλεξαν τον «έντιμο» συμβιβασμό δηλώνοντας ότι μολονότι η πολιτική τους παραμένει cruelty free, είναι υποχρεωμένες να υποβάλλουν τα προϊόντα τους σε δοκιμές σε ζώα από τοπικά κέντρα αξιολόγησης, όταν οι κανονισμοί ασφάλειας μιας χώρας το επιβάλλουν- λέγε με Κίνα…

Και τα καλά νέα!

Στις 2 Νοεμβρίου 2016, η Κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αποδέχεται το 3T3 Neutral Red Uptake Phototoxicity assay, ένα τεστ φωτοτοξικότητας που μετρά την ικανότητα μιας καλλυντικής ουσίας να προκαλεί βλάβες στο δέρμα όταν έρχεται σε επαφή με το φως. Η ανακοίνωση αυτή χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τις οργανώσεις για τα δικαιώματα των ζώων, γιατί σημαίνει ότι, επιτέλους έγινε το πρώτο βήμα ώστε οι δοκιμές καλλυντικών στην τεράστια αυτή χώρα να μην γίνονται πια πάνω σε ζώα!.

2013-11-24 Cruelty free cosmetics: Ένα ακόμα ηθικό βήμα

Είναι γεγονός ότι κάποιες γυναίκες μεγαλώνουν πιο όμορφα από κάποιες άλλες. Γιατί; Διότι από καθαρή...  

Η υψηλή περιεκτικότητά της σε δραστικά συστατικά είναι η προφανής απάντηση. Όμως τα πράγματα δεν...  

Εδώ και αρκετά χρόνια, η βιομηχανία καλλυντικών, θέλοντας να συμβαδίσει με το πανίσχυρο πλέον trend του...  

«Διεισδύει σε βάθος, δρα στην καρδιά των κυττάρων…». Όλες έχουμε κάποια στιγμή αναρωτηθεί τι ακριβώς...  

Το πέρασμα στην ωριμότητα που σηματοδοτεί η δεκαετία των 50 συνοδεύεται από μία σειρά έντονων αλλαγών...  

Γιατί μιλούν όλοι για το μικροβίωμα; Τι γυρεύουν τα προβιοτικά στα καλλυντικά μας; Και γιατί η βιολογική...  

Αν οι εντυπωσιακές «λέξεις-κλειδιά» στην ετικέτα μιας καλλυντικής κρέμας ήταν η μόνη σας πηγή ενημέρωσης...